دس دوچ (هویت زنان هنرمند بلوچ)

دس دوچ که کلمه ی مترادف آن را در زبان فارسی دست دوز یا هر آنچه بادست دوخته می‌شود می گویند.

و عبارتست از کارهای دست دوزی که با کمک دستانی توانا و فکر خلاق هنرمندان بر عرصه یک پارچه جاودانه می گردد و آنچه از این رهگذر بر جای می ماند فقط حاصل ذوق ، سلیقه ، ابتکار و استعداد قابل تحسین هنرمندان این دیار است و همچنین از دیگر صنایع دستی زنان هنرمند بلوچ حصیر بافی ، پرده بافی، قالی بافی، سکه دوزی  ودکمه دوزی را می توان نام برد سوزن دوزی به شیوه ای اصیل و قدیمی ، هنری است که فقط توسط دستانی هنرمند و به دیار سوزن  ونخ تعلق دارد  وشکل می گیرد و قلمرو آن رابا ماشین و چرخ و …. سرو کاری نیست این هنر ارزشمند  وقابل تحسین در خانه هایی تنیده شده از الیاف درخت خرما و در کنار فامیل و خانواده ای گرم و یا در هم نشینی های خانوادگی و عشیره ای پای به عرصه حیات می نهد.

سوزن دوزی را می توان عصاره درد دل های زنانه و بازتاب خاطرات تلخ و شیرین قومی در طول تاریخ بر شمرد که خود آمیزه ای ذهنی از آهنگ و ریتم حرکت دست ها است که منجر به پدید آمدن آثاری جاندار و جاودانه بر تار و پودی سرد و بی روح می گردد در تمامی خطه بلوچستان و در تمام شهرها و روستاهای دور افتاده این سرزمین می توان زنان  ودختران هنرمندی را دید بدون این که برایشان طرحی را رسم کرده باشند ، با انتخاب نخ و پارچه طرح ها و نقش هایی جسورانه و بدیع می‌آفرینند. طرح ها  ونقش هایی که برآیند سنتی هزاران ساله می‌باشد با کنار هم چیدن این طرح ها آثاری متفاوت پدید می آید .

سوزن دوز بلوچ با استفاده از ترکیب رنگ ها نقش گل ها و بوته هایی که در اندیشه و خیالش زاده می شود ، آنها را می پرورد و به تکامل می رساند  واثری زیبا می آفریند  وآدمی متحیر از آن است که این همه در کجا ، چگونه و توسط کدامین ذهن پویایی پدید آمده و شکل گرفته و زینت بخش محفل گرم سوزن و نخ و پارچه گردیده است . هنرمند بلوچ می کوشدتا واقعیات زندگی محیط اطراف مردم منطقه و باورهای قومی خویش را در آثارش منعکس  وبدین صورت جاودانه کند . هنرمندان از موجودات و حیواناتی که هر روز باآنان سر و کار دارند  وجزئی از زندگی آنان هستند ، نقش می زنند حیواناتی چون بز که عمده ترین وسیله برای امرار معاش خانواده سوزن دوز است ، شتر حیوان صبوری که یار جدا ناشدنی مردم منطقه است و نعمتی خدادادی که در سفال کلپورگان ماندگار شده است ، عقرب، مار و .. که از نقوش رایج در بلوچستان می باشد به هر حال نقوش بلوچستان الهام گرفته از حیوانات و گیاهانی بوده که به مرور دستخوش تغییرو تحول گذشته و به صورت اشکال هندسی ماندگار شده اند که این خود نیز از ویژگی های طرح‌ها و نقش های قدیمی اصیل بلوچستان است.

/مژگان نارویی/

http://www.golha.net/estoon/02_4.htm